Niektórzy ludzie wkurzają swoim pozytywnym nastawieniem, good vibes only i możesz wszystko, jeśli tylko chcesz. Inni zaś narzekają na wszystko: od pogody, przez zarobki, aż po psa sąsiada babci znajomego. Gdzieś pomiędzy nimi są osoby, które wierzą w to, że ludzie się zmieniają i mogą wiele, ale nie wszystko. Z czego ta odmienność wynika? Z nastawienia, czyli mindsetu.
Z tego artykułu dowiesz się:
- co to jest mindset,
- jakie są rodzaje mindsetu, czyli co to jest Growth Mindset, Fixed Mindset oraz Agile Mindset,
- czy nastawienie do życia da się zmienić & jak to zrobić.
Mindset – co to jest?
Mindset to wszystkie nasze przekonania, postawy, poglądy oraz zasady, którymi kierujemy się w życiu. Opiera się na naszych wartościach (tych, które są głęboko w nas. Niekoniecznie tych, które głosimy na prawo i lewo) oraz życiowych priorytetach (i znów: tych, które faktycznie sobą pokazujemy w codziennych decyzjach, bo mogą się one różnić od tych, które mamy pięknie zapisane w bullet journallu).
Co to jest mindset po polsku?
Po polsku słowo mindset oznacza nastawienie lub mentalność. Możemy też mówić o sposobie myślenia.
Teorię różnych mindsetów opracowała Carol Dweck i to jej odkryciami będę się kierować.
Od trzydziestu lat moje badania udowadniają, że sposób, w jaki widzisz świat, ma głęboki wpływ na to, w jaki sposób kierujesz swoim życiem. Może zdecydować o tym, czy staniesz się człowiekiem, którym chcesz zostać oraz czy osiągniesz te rzeczy, do których aspirujesz.
Carol Dweck
Rodzaje mindsetu
Nie urodziłyśmy się wczoraj i na co dzień widzimy ludzi, którzy zachowują się odmiennie i mówią różne rzeczy od: temu to się wszystko udało, poprzez inni mogą, a ja nie, aż po małymi kroczkami jestem w stanie to zrobić. To właśnie nasze nastawienie do życia i do świata sprawia, że zachowujemy się w taki a nie inny sposób i że mamy takie, a nie inne przekonania.
Zobacz przykład z mojego życia: ostatnio ocieplają blok obok. Z tego powodu śmieciarka nie mieści się między blokami i przestawili śmietniki bliżej ulicy (według Google Maps to jakieś 80 metrów różnicy do przejścia). Nam to totalnie nie przeszkadza i uważamy, że łatwiej jest nam wynieść worek śmieci niż panom ciągnąć te wielkie kosze wyładowane po brzegi. Sąsiadki są innego zdania i od kilku dni na to narzekają, mimo że niczego tym narzekaniem nie mogą zmienić.
Widzisz różnicę? Mój mindset sprawia, że nie wkurzam się na rzeczy, na które nie mam wpływu i staram się stawiać na miejscu innych (empatia górą!). Nastawienie sąsiadek sprawia, że są w kiepskim humorze, bo muszą przejść kawałeczek dalej ze śmieciami (nie mówimy tu o osobach starszych czy niepełnosprawnych, żeby była jasność).
Zmierzam do tego, że są różne rodzaje mindsetu. Tutaj omówię:
- Growth Mindset,
- Fixed Mindset,
- Agile Mindset.
Wiem, że teraz brzmi to jak czarna magia, ale za chwilę wszystko będzie jasne.
Czym jest Growth Mindset?
Growth Mindset to innymi słowy mindset rozwojowy. Osoby, które się nich charakteryzują, uważają, że mogą się wiele nauczyć (czyli stale się rozwijać). Według nich talent jest czymś, co można w sobie wykształcić, zbierając doświadczenia i umiejętności. Growth Mindset zakłada, że ludzie są elastyczni i mogą nie tylko dopasowywać się do danej sytuacji czy warunków, ale także mogą zmieniać przekonania, stawać się kreatywni lub po prostu lepsi.
To niekoniecznie oznacza, że Kowalska z rozwojowym mindsetem będzie wierzyć, że może być kolejną Mariah Carey, nawet jeśli śpiewa tak, że jej własne dziecko nie może jej słuchać. Nie, ponieważ takie osoby są świadome swoich słabych stron.
Do czego prowadzi Growth Mindset?
Osoby o rozwojowym mindsecie:
- wierzą, że zdolności, z którymi się urodziły, są jedynie punktem wyjścia (praca popłaca, więc można zdobyć kolejne umiejętności lub podszkolić obecne),
- akceptują błędy jako element rozwoju, uczą się na nich i je analizują (w ten sposób też się rozwijają),
- szukają wyzwań,
- testują różne aktywności i nie boją się bycia początkującymi,
- uważają, że ludzie są w czymś dobrzy, bo się tego nauczyli (poświęcili czas i energię, pozwolili sobie na błędy i wyciągali z nich wnioski),
- skupiają się na procesie, zamiast na mecie,
- potrafią być systematyczni (mają wspierające nawyki lub się ich uczą),
- lepiej znoszą trudne chwile.
W jaki sposób kształtuje się Growth Mindset?
WAŻNE: to, że dany mindset kształtuje się w konkretny sposób np. w dzieciństwie, nie oznacza, że nie można go zmienić. O tym, jak zmienić nastawienie do życia, przygotowałam odrębną część artykułu nieco niżej.
Growth Mindset kształtuje się poprzez:
- sposób reagowania na sukcesy (jeśli byłyśmy chwalone za wysiłek i postęp, będziemy nastawione na rozwój),
- informacje zwrotne (jeśli coś nam nie wyszło i otrzymywałyśmy wskazówki, jak możemy zrobić coś lepiej lub w którym miejscu popełniłyśmy błąd i jak możemy go naprawić, będziemy się rozwijać),
- wyzwania (poprzez podejmowanie wyzwań uczymy się szukania inspiracji i szansy na rozwój w porażkach i błędach, a także oswajamy się z wysiłkiem i rozwojem),
- wzorce (jeśli widzieliśmy typ growth mindset w naszych rodzicach, krewnych, nauczycielach, sami też możemy przejawiać takie cechy).
Czym jest Fixed Mindset?
Fixed Mindset to nastawienie na trwałość. Osoby o tym mindsecie uważają, że ich umiejętności, przekonania czy talenty są cechami stałymi, czyli urodziły się z nimi i do końca życia ich nie zmienią. Co więcej, takie osoby uważają, że do sukcesu prowadzi talent i szczęście, a nie włożony w niego wysiłek (no, tej to się udało!).
Mam nadzieję, że widzisz tutaj pewne ograniczenie myślowe, ponieważ rodzimy się, nie potrafiąc nawet siedzieć czy chodzić, a jakoś się tego uczymy, więc jednak te nasze umiejętności nie są aż takie stałe.
Innymi słowy osoby mające fixed mindset uważają, że albo mamy jakieś umiejętności, albo ich nie mamy (i znów, kto rodząc się, potrafi ogarnąć chociażby tabliczkę mnożenia, a co tu dopiero mówić o macierzach, całkach czy nawet marketingu). Według nich nawet sama zdolność do uczenia się jest wrodzona i nawet nie próbują innych metod czy podejścia.
Do czego prowadzi Fixed Mindset?
Osoby, które charakteryzują się nastawieniem typu fixed:
- czują, że muszą udowadniać swoją wartość,
- wierzą, że urodziły się z określonym poziomem inteligencji czy charakterem i tacy po prostu są,
- wierzą, że ludzie się nie zmieniają,
- boją się utraty miłości i bliskości (rodziców, przyjaciół, a nawet po prostu aprobaty innych),
- uważają, że nie ma sensu się czegoś uczyć ani nawet próbować, bo i tak im się nie uda,
- twierdzą, że jeden błąd równa się porażka i nie warto dalej próbować.
W jaki sposób kształtuje się Fixed Mindset?
Fixed Mindset kształtuje się poprzez:
- sposób reagowania na sukcesy (jeśli byłyśmy chwalone za umiejętności lub słyszałyśmy, że udało nam się, nie będziemy wierzyć w to, że możemy się czegoś nauczyć oraz że sukces jest wynikiem naszego wysiłku),
- informacje zwrotne (jeśli coś nam nie wyszło i byłyśmy za to jedynie krytykowane, utracimy wiarę w to, że możemy się uczyć i rozwijać),
- wzorce (jeśli widzieliśmy typ fixed mindset w naszych rodzicach, krewnych, nauczycielach, sami też możemy przejawiać takie cechy).
Czym jest Agile Mindset?
Agile Mindset tłumaczony jest jako zwinny sposób myślenia. Opiera się on na eksperymentach i doświadczeniach, ale przy tym jest nastawiony głównie na wyniki (w przeciwieństwie do growth mindsetu, który stawia na proces). Osoby o tym mindsecie są elastyczne (i uważają, że szybkie dopasowywanie się do warunków możesz być znacznie korzystniejsze niż ignorowanie zmian), szybko dostosowują się do zmian i lubią współpracę, a także nie boją się ryzyka.
Proces myślowy osób o mindsecie typu agile wygląda mniej więcej tak:
- jaki ma być wynik/efekt końcowy?
- jak mogę do niego dotrzeć? (przy czym osoby te stawiają nie tylko na typowe, ale także na niekonwencjonalne rozwiązania)
Do czego prowadzi Agile Mindset?
Osoby, które charakteryzują się nastawieniem typu agile:
- nie boją się ryzyka,
- są nastawione na wyniki,
- potrafią znajdować niekonwencjonalne rozwiązania, byle tylko dotrzeć do celu,
- szybko adaptują się do zmian,
- uważają, że lepiej testować nowe możliwości, niż stać w miejscu,
- nie traktują błędów jako porażki i podchodzą do nich z pozytywnym nastawieniem (wyciągają wnioski).
Nastawienie można zmienić
Jak wcześniej wspomniałam, nad mindsetem można pracować. To, że wynieśliśmy z domu lub szkoły takie a nie inne wzorce, nie oznacza, że musimy w tym tkwić. Możemy przerwać ten ciąg i stać się kimś innym, bo ludzie naprawdę mogą się zmienić i sama jestem tego przykładem. Tylko… jak to zrobić?
Jak zbudować swój mindset?
Najważniejsze jest to, że każdy z nas ma w sobie cząstkę nastawienia growth oraz cząstkę fixed. To, która przeważa u ciebie, pewnie już wiesz. Jednak nawet jeśli przechylimy szalę na korzyść Growth Mindsetu, nadal będziemy czasem mieć sztywne lub ograniczone nastawienie (ile razy zdarzyło Ci się wkurzyć na siebie, powiedzieć, że nic Ci nie wychodzi, jesteś nieudacznikiem itd., a za jakiś czas… znów spróbować i myśleć o sobie zupełnie inaczej?).
Jeśli chcemy stać się osobą o rozwojowym nastawieniu, w takich sytuacjach sięgamy po analizę:
- dlaczego tak myślę?
- jakie są na to dowody?
- jakie są argumenty, że to nie jest prawda?
- co mogę z tym zrobić?
- czego mnie to nauczyło?
- dlaczego tak o sobie myślę? (może jestem zmęczona, przebodźcowana, zestresowana, przed miesiączką?)
Im więcej zadajemy sobie pytań i im częściej rozmawiamy same ze sobą, tym lepiej będziemy znać swoje słabe strony i… będziemy wiedzieć, jak sobie z nimi poradzić (lub w jaki sposób zdobyć wiedzę na ten temat, by zmienić dane zachowanie czy nauczyć się potrzebnej umiejętności).
Jak zmienić swój sposób myślenia i rozwijać pozytywne nastawienie?
Jest mnóstwo sposobów na to, by rozwinąć pozytywniejsze nastawienie, które z czasem przerodzi się w Growth Mindset. Oto kilka z nich:
- pomyśl o tym, jak możesz zdobyć umiejętność, której potrzebujesz w inny sposób, niż robiłaś to do tej pory,
- chwal samą siebie za włożony w osiągnięcie celu wysiłek (nawet, jeśli zrealizowałaś go np. w 50%),
- zauważaj swoje sukcesy (prowadź stronę w dzienniku pt. moje sukcesy i zapisuj tam te mniejsze i większe wydarzenia),
- rozmawiaj ze sobą w głowie lub pisz dziennik (szukaj dowodów na to, że potrafisz się rozwijać, że możesz się zmienić i że jesteś wartościowym człowiekiem),
- wyłapuj swoje niewspierające przekonania i nad nimi pracuj (tutaj pomagam zrobić to krok po kroku),
- poszukaj, czego się nauczyłaś przez ostatnie 5 lat (zapisz to!).
Daj sobie na to wszystko czas. Zmiana nie nastąpi z dnia na dzień. U mnie zajęło to od kilka lat i… będzie pewnie trwać jeszcze przez dłuuugie lata. Uczymy się przez całe życie i to jest kwintesencja Growth Mindsetu.
Jak budować nastawienie rozwojowe? Podsumowanie
Mindset, podobnie jak ludzie, może się zmieniać. To od nas zależy, czy weźmiemy odpowiedzialność za nasze życie, czy może uznamy, że inni mają lepiej, a nam nic nie wychodzi.
Jeśli chcesz zmienić swój mindset w choć jednym aspekcie swojego życia (małe kroki są najlepsze!), podejmij wyzwanie i sprawdź moje Miesięczniki:
- nr 1/24 Złap Równowagę w świecie technologii (o relacji z technologią),
- nr 2/24 Odpoczynek (o przekonaniach, które nie pozwalają nam odpoczywać oraz o tym, jak odpoczywać, by w końcu nabrać sił),
- nr 3/24 Eksperyment Antydopaminowy (o tym, że nie musisz być niewolnikiem telefonu, powiadomień czy kolejnego ciastka, odcinku serialu itd.).

Każdy Miesięcznik to:
- teoria (w skrócie łatwym do przyswojenia),
- praktyka (czyli wspierające nawyki, które możesz wprowadzić & jak to zrobić),
- wyzwanie (czyli zadania dla Ciebie, które pomogą Ci nie tylko zmienić konkretny aspekt życia, ale także zbudować odpowiedzialność za swoje życie i sprawczość, a co za tym idzie: wiarę we własne możliwości, poczucie własnej wartości oraz Growth Mindset).
Które wyzwanie podejmiesz jako pierwsze?